NMBS Reeks 90 en 91

De 9150 tijdens een speciale TSP-rit voor het afscheid van de reeks 91 in Gent (Zelzate -aftakking Wachtebeke) op 1 april 2006

Begin jaren 1960 werden de rangeerbewegingen in de kleine en middelgrote stations nog uitgevoerd door stoomlocomotieven. Deze stations waren nog voorzien van een loskoer en vaak ook nog van een goederenloods. De stoomlocomotieven werden ingezet vanaf hun stelplaats en deden de stations één voor één aan, vaak met en sleep goederenwagens die afgezet werden in de stations die werden aangedaan, en waar op hun beurt weer andere wagens werden aangekoppeld. Deze maneuvers zorgden vaak voor hinder en vertragingen op lokale en grote lijnen. Om de exploitatie te verbeteren zocht men naar alternatieven. Eerst probeerde men de stoomlocomotieven te vervangen door lijndiesels. Dit was al een hele verbetering, maar leidde niet tot gewenste resultaten.

Daarom besliste men begin jaren 1960 om eerst de middelgrote stations te bedienen en vanuit deze stations de lokale goederenkoeren te voorzien. Deze kleine tractievoertuigen zouden de taak van de stoomlocomotieven in de station overnemen nadat de goederenwagens waren afgekoppeld. Het ontbrak de spoorwegen echter aan de nodige tractie om in de middelgrote stations de verdere afhandeling te verzekeren. Deze impasse leidde tot een bestelling van een eerste reeks van 10 locotractoren bij Cockerill. Cockerill had reeds een locotractor voor de bedrijven met een eigen industrielijn en sporenbundels. Het was een kleine maar sterke machine die kon ingezet worden voor zware rangeerbewegingen. Het type 230 of het latere type 90 en 91 was geboren.

Het type 230

De eerste loc van het type 230 werd geleverd in maart 1961 en werd op 1 april 1961 toegewezen aan het station in Ciney. Zij kreeg het nummer 230.001 en werd onmiddellijk ingezet. Nadat een stoomlocomotief of lijndiesel de nodige goederenwagens of rijtuigen afhaakte, verzekerde de nieuwe aanwinst voor alle mogelijk rangeerbewegingen in het station. Ook de nabijgelegen bedrijven met een spooraansluiting en de stations Spontin, Havelange en Courrière werden door dezelfde machine bediend.

De maximumsnelheid van de eerste reeks was beperkt tot 40 km/uur, maar in werkelijkheid werd doorgaans tegen een veel lagere snelheid gereden. De bestuurders stonden onder het directe gezag van de plaatselijke stationschef. Zij stonden stond in voor het dagelijks onderhoud. Grotere onderhoudsbeurten werden uitgevoerd door een mobiele ploeg techniekers met een speciaal uitgeruste bestelwagen vanaf de stelplaats in Ronet. Voor de grote revisies werd beroep gedaan op de werkplaatsen van Leuven of Salzinnes.

Van het type 230 werden 10 exemplaren geleverd door Cockerill en werden uitgerust met een Cockerill 4-175 CO vier cilinder motor van 245 pk. De laatste werd geleverd tegen eind juni 1961. Zij werden alle toegewezen aan de stelplaats Ronet en werden ingezet vanaf de stations Ciney, Libramont, Jemelle, Gembloers en Ottignies. Van Ciney ging het naar Spontin, Havelange en Courrière, van Jemelle naar Marloie en Rochefort, van Libramont naar Poix St Hubert, Bastogne, Bertrix en Florenville, van Ottignies naar Gembloers, Mont-St-Guibert en Court-St-Etienne. Namen kreeg twee machines en Ronet één voor de verbinding met werkplaats Salzinnes en voor diensten naar nabij gelegen stations Floreffe, Flawinne en Rhisnes. Twee locomotieven werden in reserve gehouden.

230.007 (later 9007 en nog later 9107) Ronet (fofo NMBS).jpg

230.008 (laer 9008 en nog later 9108) Lijn 128 Braibant (foto NMBS).jpg

9010 in Kortrijk 1983 (foto Hugo Nauwelaerts).jpg

9109 Merelbeke 02 april 2005 tijdens een speciale TSP-rit.jpg

9108 Brussel Noord 02 september 1993 (foto Axel Vermeulen).jpg

9105 Quenast 24 juni 1995 (foto Axel Vermeulen).jpg

Het type 230.1

In 1963 volgde een tweede bestelling van 50 machines. Zij kregen een Cockerill 6-175 CO zes cilinder motor met een vermogen van 280 pk. Deze tweede bestelling werd gebouwd door ABR en BN die elk 25 machines mochten leveren. Zij werden aangeduid als type 230.101 tot 230.150 en werden verdeeld over de stelplaatsen Saint-Ghislain, Schaarbeek, Stockem en Ronet. Uiterlijk waren de nieuwe machines identiek aan de eerste reeks op één klein detail na. De toegangsdeur van de bestuurder van de eerste bouwreeks stond links wanneer je de loc van achter bekijkt. Bij de latere bouwreeks stond de toegangsdeur in het midden. Door de levering van de nieuwe machines met een sterkere motor, konden de eerste tien exemplaren van het type 230 (nrs. 230.001 tot 230.010) vanaf 05 oktober 1963 (230.002) tot 15 september 1964 (230.005) overgeplaatst worden naar Kortrijk. Deze reeks was immers uitgerust met een minder krachtige motor van 245 pk. Hierdoor kon de nieuwe bouwreeks ingezet worden op de hellingrijke spoorlijnen in het zuiden van België.

Het aantal locomotieven van het type 230 in Kortrijk werd nog versterkt door de komst van twee bijkomende locomotieven 230.040 (4 juni 1964) en 230.050 (17 juli 1964).
De komst van het type 230 in Kortrijk zorgde voor de versnelde afbouw van de inzet van de nog resterende stoomlocomotieven van het type 53 en 64 (einde 1966).

Vanuit Kortrijk werd één machine ingezet in het station van Kortrijk en één in de stelplaats. Verder werden ze toegewezen aan de middelgrote stations Menen, Ieper, Deinze, Tielt, Waregem en Roeselare, van waaruit ze op hun beurt de kleinere stations bedienden. Vanaf Menen ging het naar Komen, Le Touquet en Wevelgem. Ieper zorgde naast de eigen rangeringen eveneens voor Poperinge. De locotractor voor Deinze werd eveneens gebruikt voor De Pinte. Tielt deelde haar machine met Lichtervelde, Diksmuide en Ingelmunster. Waregem kreeg Harelbeke onder haar hoede en Roeselare zorgde voor Izegem. Naast de genoemde stations werden eveneens Moeskroen, Lauwe en Tourcoing regelmatig aangedaan. Drie machines stonden als reserve.

Reeks 90 wordt reeks 91

9010 in Kortrijk 1983 (foto Hugo Nauwelaerts) Meer dan 15 jaar bleef de inzet van het type 230 en 230.1 nagenoeg ongewijzigd. In 1971 werden het type 230 en 230.1 omgenummerd naar reeks 90 (9001 tot 9010) en 91 (9111 - 9160). Opvallend is dat toen reeds de reeks 91 begint met het nummer 9111 en doorloopt tot 9160. In de eerste helft van de jaren 1970 kregen ze de gekende gele Z-schildering. Toen begonnen ook de eerste ernstige problemen voor met de Cockerill-motoren. Daarom besliste men vanaf 1976 alle machines uit te rusten met een nieuwe GM- type 12V71 N 12 cilinderdieselmotor van 335 pk en een nieuwe transmissie van Esco Power. Omdat er geen onderscheid meer was in vermogen werd na deze revisie de eerste bouwreeks aangeduid als reeks 91 en kregen zij de nummers 9101 tot 9110 toegewezen. Naar aanleiding van deze grondige revisie werd de rangeerbrug van een aantal locomotieven verlengd met het oog op het plaatsen van een automatische koppeling. De automatische koppeling is er echter nooit gekomen. Daarnaast werden nog enkele wijzigingen doorgevoerd waaronder de aanpassing van de radiatorrooster en het verdwijnen van de originele fabrieksplaat 'Cockerill Ougrée' en het plaatsen van een extra uitlaat.

De volgende locs waren voorzien van een verlengde rangeerbrug: 9103, 9104, 9116, 9126, 9129, 9133, 9135, 9136, 9137, 9139, 9140, 9141, 9142, 9144, 9146, 9155, 9156, 9158, 9159.

Verminderde inzet

Vanaf 1980 werd de inzet van de reeks 91 geleidelijk afgebouwd. Dit was het gevolg van het verdwijnen van vele spoorlijnen met een beperkte bediening, de sluiting van de losplaatsen in meerdere stations, de sluiting van fabrieksaansluitingen, en de verminderde inzet van de rangeermachine voor het samenstellen van treinen. Hierdoor verloor de rangeerlocomotief meer en meer haar nut.

Naar aanleiding van deze verminderde inzet van de reeks 91 werd de toewijzing van de rangeerlocomotieven herzien en de bediening van een aantal middelgrote stations overgenomen door andere stations. Zo werd de bediening van Deinze overgenomen door Merelbeke en werden Ieper en Menen samengevoegd.

Vanaf 1986 werden de eerste 15 rangeerlocs overgedragen aan de toenmalige dienst Baan (later Infra / dienst Infrastructuur / Infrabel). De 9101 en 9103 gingen onder meer naar de dienst Infrastructuur in Gent. De 45 andere werden verdeeld over St-Ghislain (14), Ronet (10), Stockem (9), Kortrijk (7) en Merelbcke (5). Na het verdwijnen van de dieselwerkplaats in Kortrijk werden alle machines van de reeks 91 in Kortrijk toegewezen aan Merelbeke. Door het verdwijnen van de bediening van Lichtervelde (Tielt), Waregem en Harelbeke konden deze machines eveneens verhuizen naar de dienst Infrastructuur, onder meer twee naar Charleroi, één naar Gent, en één naar Schaarbeek. Het aantal machines in Kortrijk bleef beperkt tot slechts twee in Kortrijk en één in Ieper en Poperinge. De verdeling zag van de eerste bouwreeks die toegewezen was aan Kortrijk zag er toen uit als volgt. Merelbeke: 9107, 9109, 9110. Gent: 9101, 9102, 9103, 9104. Charleroi: 9105, 9106. Brussel: 9108.

9116 tijdens maneuvers in Marloie op 15 april 198 Als gevolg van de sluiting van de werkplaats te Ronet werden op 1 oktober 1993 de locotractoren 9143, 9146, 9147 (later naar Salzinnes), 9151 , 9155, 9156 en 9158 verhuisd naar Kinkempois. De 9157 van Ronet verhuisde twee maanden eerder reeds naar Antwerpen Dam.
In 1994 werden nog eens een beperkt aantal locotractoren overgeplaatst naar de dienst Infrastructuur. Daar werden ze op 20 februari 2005 definitief vervangen door de reeks 73, 74 en 82.

In mei 2001 was de verdeling van de reeks 91 als volgt:
Merelbeke: 9101, 9109, 9110, 9123, 9132, 9136, 9138, 9152, 9160 en Infra 9150
Charleroi: 9111, 9112 (†2002), 9115, 9117 (†2002), 9118, 9126, 9128, 9130, 9134, 9137 (†2002) en Infra: 9116, 9122, 9124, 9125, 9140, 9149, 9154
Kinkempois: 9146, 9151, 9155, 9156, 9158
Stockem: 9135, 9148, 9153, 9159,
Salzines: 9131, 9147,
Antwerpen Noord: 9107, 9157
Schaarbeek: Infra: 9105, 9119, 9142

In 2005 zag de verdeling er als volgt uit:
Merelbeke: 9109, 9110, 9123, 9132, 9136, 9152, 9160
Antwerpen Dam: 9107, 9129, 9139, 9157
Monceau: 9111, 9112, 9113, 9114, 9115, 9117, 9118, 9120, 9126, 9130, 9131, 9133, 9144
Stockem: 9135, 9137, 9148, 9153, 9159
Kinkempois: 9143, 9146, 9147, 9151, 9155, 9156, 9158

De volgende locomotieven waren in 2005 afgestaan aan de dienst Infrastructuur:
District Noord-West, stelplaats Deinze: 9101, 9102, 9103, 9104
District Zuid-West, stelplaats Mons: 9105, 9106, 9122, 9124, 9128, 9138
District Centrum, stelplaats Schaarbeek: 9108, 9116
District Centrum, CWI Schaarbeek: 9119, 9121
District Zuid-West, stelplaats Charleroi: 9125, 9127, 9134, 9145, 9149
District Zuid-West, CW Bascoup: 9140
District Noord-West, spoorwerf Wondelgem: 9150
District Zuid-Oost, stelplaats Namur: 9154

Het einde

9111 in Tounai op 19 augustus 1981 Op 1 mei 1996 werden de eerste elf locomotieven van de reeks 91 definitief geschrapt. Het gaat om de (9102, 9103, 9104, 9113, 9114, 9120, 9129, 9131, 9133, 9139 en 9143. De oorzaak van deze schrapping ligt bij de vele herstructureringen van de installaties, de stations en de werkplaatsen. Dit heeft tot gevolg dat er een materieeloverschot ontstond. De 9113 en 9120 kwamen in aanmerking om verkocht te worden, terwijl al de andere locs zullen afgebroken worden. De 9131 bleef in de CW Salzinnes om er de 9206 te vervangen om de interne rangeringen uit te voeren in de CW van Salzinnes.

De jaren daarna werd het lijstje met schrappingen steeds langer dit onder meer door de opkomst van de reeks 77 waarvan 1 april 2001 reeds 37 eenheden in dienst zijn. Ook het beschikbaar komen van andere en sterkere rangeerlocomotieven werd de reeks 91 fataal.

Officieel kon de reeks 91 niet meer op het spoorwegnetwerk ingezet worden sinds 14 december 2003. Vanaf 2003 werden een aantal machines doorverkocht aan privé-ondernemingen.
Op 14 december 2003 telden we de schrapping van de volgende 22 machines: 9101, 9107 (gaat naar ASA te Hemiksem en wordt later (2006) ingezet door SATI), 9109 (blijft in dienst in tractiewerkplaats Merelbeke), 9110 (gaat naar Gleistrei Italie), 9111, 9115 (blijft in dienst tot 31 december 2003 in Lessines), 9118 (blijft in dienst tot 31 december 2003 in Lessines, en gaat later naar Swiss Rail - Pidoux), 9123 (blijft in dienst in tractiewerkplaats Merelbeke), 9126 (wordt door Rails & Traction doorverhuurd aan MANUFRET), 9128, 9130 (gaat later naar Swiss Rail - Pidoux), 9132 (blijft in dienst in tractiewerkplaats Merelbeke), 9134, 9135 (gaat naar Stockem), 9138 (blijft in dienst in tractiewerkplaats Merelbeke), 9146 (blijft in dienst in werkplaats Kinkempois), 9148, 9150 (blijft in dienst in tractiewerkplaats Merelbeke en wort uitgerust met GF-koppeling voor Breaks), 9151 (gaat naar Stoom Centrum Maldegem), 9153 (gaat naar Stockem), 9155 (wordt door Rails & Traction doorverhuurd aan MANUFRET) en 9160 (gaat naar Gleistrei Italie).

Een groot aantal schrappingen betekende in werkelijkheid een overheveling van de directie Infrastructuur naar directie Materiaal. Officieel gebeurde het opnieuw in dienst nemen op 29 januari 2004. Zij zullen later bij Infrabel vervangen worden door de reeks 73.

9129 van Antwerpen Dam op 19 september 1998 (foto Axel Vermeulen).jpg

9146 iin actie in Kinkempois tijdens een TSP-uitstap op 10 juni 2006.jpg

912 en 9144 samen in Lessines op 04 mei 1996 (foto Axel Vermeulen).jpg

9135 van de stelplaats Stockem sleept een Gkklms in Latour 14 augustus 1982 .jpg

9122 samen met 2621 in Monceau 25 juni 1994 (foto Axel Vermeulen).jpg

9128 in Charleroi-Sud Atelier Regio Charleroi tijdens TSP-uitstap op 02 april 2011.JPG

9128 in Charleroi-Sud Atelier Regio Charleroi tijdens TSP-uitstap op 02 april 2011 - detail van de speciale koppeling.JPG

9136 in WDT Brugge op 20 juni 1992 (foto Axel Vermeulen).jpg

9131 in de werkplaats van Salzinnes op 21 oktober 2000 (foto Axel Vermeulen).jpg

9116 tijdens maneuvers in Marloie op 15 april 1981.jpg

De 9150 en 1316 naast elkaar in de werkplaats van Merelbeke tijdens een bezoek op 1 april 2004.jpg

In 2008 waren in het totaal reeds 42 rangeerlocomotieven afgevoerd. De overblijvende 18 machines begonnen in 2008 een nieuw leven in de tractie- en werkplaatsen van Charleroi, Kinkempois, Stockem, Salzinnes, Merelbeke en Hasselt.
Zeven locotractoren waren aanwezig in Merelbeke: 9109 (in reserve), 9123, 9132, 9136, 9138, 9150 (afgesteld in afwachting van haar schrapping), 9152. Vier machines worden op regelmatige basis gebruikt. Twee daarvan worden in de tractiewerkplaats ingezet : één voor de rangeringen in de tractiewerkplaats zelf, de andere voor het slepen van materieel door de car-wash en naar de wielendraaibank. Een derde locotractor wordt in de Centrale Werkplaats van Gentbrugge ingezet, terwijl de vierde rangeringen uitvoert in de wagenwerkplaats te Merelbeke.
In Charleroi-Sud vinden we vier locotractoren: 9111 (later naar Hasselt), 9124, 9128, 9149. Twee machines worden gebruikt voor het uitvoeren van de rangeringen met elektrische- en dieselstellen in de tractiewerkplaats Charleroi-Sud. Voor het uitvoeren van deze taak kreeg de 9149 met een Henricol-koppeling en werden haar vier buffers gedemonteerd. De 9111 wordt kort daarna ingezet te Hasselt en vervangt er een loc van de reeks 73. Deze behoort toe aan B-Cargo en wordt duur doorgerekend aan de werkplaats waardoor de inzet van een 91 'er voordeliger is.
Drie locotractoren stonden in Kinkempois: 9146, 9156, 9158. Eén machine is actief in de tractiewerkplaats van Kinkempois voor het slepen van materieel naar de car-wash.
Stockem had drie locotractoren: 9135, 9153, 9159 waarvan één locomotief wordt gebruikt voor het rangeerwerk met elektrische- en dieselstellen in de tractiewerkplaats van Stockem.
CW Salzinnes heeft één locotractor: 9147. Zij wordt er samen met de 8066, 8067, 8068 en 8069 gebruikt bij het rangeerwerk op de terreinen van de Centrale Werkplaats.

In 2012 waren nog steeds 20 locomotieven reeks 91 aanwezig in verschillende werkplaatsen van B-Technics als zware werktuigen.
Hasselt: 9111, 9116, 9119, 9124 (9134)
Merelbeke: 9109, 9123, 9132, 9136 (Gentbrugge), 9138, 9150, 9152 (Gentbrugge)
Charleroi: 9128, 9149
Salzines: 9147
Kinkempois: 9146, 9156, 9158
Stockem: 9135, 9153 (†9159)

In 2014 kregen enkele locomotieven nog aangepaste New Look schildering. De eerste die in deze kleuren werden geschilderd zijn de 9136 en 9138 die actief zijn in de werkplaats van Oostende. Ook de 9123 in Merelbeke kreeg een nieuw jasje aangemeten. In augustus 2015 volgde de 9147 van de werkplaats Salzinnes.

Gebruikte bronnen: Op de Baan (TSP), Spoorwegjournaal, Tijdschrift LSV, www.bfoto.be (overzichtstabel)

Overzicht

De gegevens die in onderstaande tabel worden vermeld bevat onvermijdelijk fouten. Ze zijn gehaald uit de geraadpleegde bronnen. Soms vermelden deze bronnen tegenstrijdige data of bevatten ze gewoonweg onnauwkeurigheden. Wij hebben getracht deze fouten in de mate van het mogelijke weg te werken, zonder te beweren dat ze daarom correct zijn.

	Constructeur	Levering	Nummer 1971	Hernummering - Verlengde rangeerbrug (*)	Stelplaatsen	Uit dienst
230.001	Cockerill-Ougrée nr 3816	01-03-1961	9001	9101 (09-10-1978)	Ronet > Kortrijk (28-02-1964) > Merelbeke (01-11-1985) dienst infrastructuur Noordwest > ?	14-12-2003
230.002	Cockerill-Ougrée nr 3817	06-03-1961	9002	9102 (30-05-1979)	Ronet > Kortrijk (05-10-1963) > Gent (Deinze)(01-11-1985) dienst infrastructuur Noordwest > gesloopt	01-05-1996
230.003	Cockerill-Ougrée nr 3818	10-03-1961	9003	9103 (14-02-1977) *	Ronet > Kortrijk (05-12-1963) > Gent (Deinze) (01-11-1985) dienst Infrastructuur Noordwest > gesloopt	01-05-1996
230.004	Cockerill-Ougrée nr 3819	20-03-1961	9004	9104 (13-12-1978) *	Ronet > Kortrijk (22-01-1964) > Gent (31-12-1990) (Deinze) > gesloopt	01-05-1996
230.005	Cockerill-Ougrée nr 3820	21-04-1991	9005	9105 (21-04-1978)	Ronet > Kortrijk 15-09-1964) > Merelbeke (28-05-1990) > St-Ghislain (01-11-1990) > Monceau (01-06-1992) > Schaarbeek Infrabel Infrastructuur (16-11-1995) > ?	20-02-2005
230.006	Cockerill-Ougrée nr 3821	21-04-1961	9006	9106 (02-09-1977)	Ronet > Kortrijk (20-11-1963) > Merelbeke (28-05-1990) > St-Ghislain (01-11-1990) > Monceau (01-06-1992) dienst infrastructuur > gesloopt	01-06-1999
230.007	Cockerill-Ougrée nr 3822	05-05-1961	9007	9107 (16-05-1977)	Ronet > Kortrijk (22-01-1964) > Merelbeke (28-05-1990) > Antwerpen Dam (01-10-1992) > HSA Hemiksem (2005) > SATI (11-2004)	14-12-2003
230.008	Cockerill-Ougrée nr 3823	18-05-1961	9008	9108 (02-09-1976)	Ronet > Kortrijk (10-01-1964) > Merelbeke 18-05-1990) > Schaarbeek Infrastructuur (01-06-1992) > gesloopt	01-11-2002
230.009	Cockerill-Ougrée nr 3824	08-06-1961	9009	9109 (04-01-1980)	Ronet > Kortrijk (08-01-1964) > Merelbeke (28-05-1990) > uit dienst (14-12-2003) > Werkplaats Merelbeke als zwaar materiaal (29-01-2004)	14-12-2003 ?
230.010	Cockerill-Ougrée nr 3825	22-06-1961	9010	9110 (23-01-1978)	Ronet > Kortijk (18-10-1963) > Merelbeke (28-05-1990) > Gleisfrei Italë (07-2004)	14-12-2003
230.101	Atelier Belges Réunies (ABR) nr 3946	08-07-1963	9111		Stockem > St-Ghislain > Charleroi-Sud > Hasselt > Hasselt opnieuw in dienst (29-01-2004)	14/12/2003 02/01/2014
230.102	ABR nr 3947	01-09-1963	9112		St-Ghislain > Monceau (01-06-1992) > > Charleroi Sud (?) > verhuurd aan SATI (01-11-2002) > verkocht aan SATI (02-2005)	01-11-2002
230.103	ABR nr 3948	14-08-1963	9113		St-Ghislain > Monceau (01-06-1993) > gesloopt	01-05-1996
230.104	ABR nr 3949	03-09-1963	9114		St-Ghislain > Monceau (01-06-1993) > gesloopt	01-05-1996
230.105	ABR nr 3950	08-10-1963	9115		St-Ghislain > Monceau (01-06-1992) > Swiss Rail Pidoux SME (07-2004)	14-12-2003
230.106	22-07-1963	26-09-1963	9116	*	> Hasselt dienst Infrastructuur (1992) > Opnieuw in dienst als zwaar materiaal (12-2005)	20-02-2005 02-01-2014
230.107	ABR nr 3952	25-10-1963	9117 (9130)		Ronet > Monceau / Charleroi-Sud (01-06-1992) > 9130 (na 01-01-2002) > ?	01-01-2002
230.108	ABR nr 3953	25-10-1963	9118		St-Ghislain > Monceau (01-06-1992). Kort uitgeleend aan ThyMonceau- Marcinelle (TMM) > France Swiss Rail SMU - Culoz (F) (06-2004) > IFB (2010) > Stoomcentrum Maldegem (SCM) (08-2015)	14-12-2003
230.109	ABR nr 3954	28-10-1963	9119		Schaarbeek > Schaarbeek Infra > Merelbeke > France Swiss Rail SME Culoz (France) (06-2004)	02-01-2014
230.110	ABR nr 3955	08-11-1963	9120		St-Ghislain > Monceau (01-06-1993) > gesloopt	01-05-1996
230.111	ABR nr 3956	04-11-1963	9121		Schaarbeek > Schaarbeek Infra > gesloopt	01-11-2002
230.112	ABR nr 3957	24-12-1963	9122		St-Ghislain > Monceau (01-06-1992) > Mons > IFB (08-2005) verhuurd aan Kemira Tertre (2006) > OSR (?)	20-02-2005
230.113	AB8 nr 3951	30-12-1963	9123		> > Merelbeke (2004) > Uit dienst (14-12-2003) > Opnieuw in dienst als zwaar voertuig Merelbeke (29-01-2004)
230.114	ABR nr 3959	10-01-1964	9124		Hasselt dienst infrastructuur > Charleroi-Sud (2008) > uit dienst (?) > in dienst als zwaar materiaal Charleroi Sud (29-01-2004) > ?	02-01-2014
230.115	ABR nr 3960	24-01-1964	9125		Stockem > Monceau (01-06-1992) > Infra Charleroi-Sud (24-01-1994) > Gleisfrei Italië (02-2006)	20-02-2005
230.116	ABR nr 3961	21-03-1964	9126	*	St-Ghislain > Monceau > Charleroi-Sud (01-06-1992) > Rails & Traction (04-2004) en verhuurd aan Manufret	14-12-2003
230.117	ABR nr 3962	21-02-1964	9127		Stockem (24-03-1964) > Infra Charleroi-Sud (01-11-1990)	01-06-1997
230.118	ABR nr 3963	06-03-1964	9128		Dienst infrastructuur (01-11-1985) > Charleroi-Sud (2008) > uit dienst (14-12-2003) > opnieuw in dienst als zwaar voertuig (29-01-2004)
230.119	ABR nr 3964	23-03-1963	9129	*	Stockem > St-Ghislain > Merelbeke > Antwerpen Dam (01-06-1990) > Merelbeke > gesloopt (06-2000)	01-05-1996
230.120	ABR nr 3965	11-05-1964	9130 (9117)		St-Ghislain > Monceau > Charleroi-Sud (01-06-1992) > > 9117 (na 14-12-2003) > France Swiss Rail - Culoz (06-2004) > IFB (2010)	14-12-2003
230.121	ABR nr 3966	05-05-1964	9131		St-Ghislain > Monceau (01-06-1993) > uit dienst 01-05-1996) > opnieuw in dienst als zwaar voertuig (02-05-1996) > France Swiss Rail SME Culoz France (06-2004) > IFB (2010) > Stoomcentrum Maldegem	01-05-1996
230.122	ABR nr 3967	04-06-1964	9132		> Merelbeke (2004) Tijdelijk verhuurd aan de suikerfabriek in Moerbeke (2003) > uit dienst 14-12-2003 > opnieuw in dienst als zwaar materiaal Merelbeke (29-01-2004)	02-01-2014
230.123	ABR nr 3968	19-06-1964	9133	*	St-Ghislain > Monceau (01-06-1993) > gesloopt (2000)	01-05-1996
230.124	ABR nr 3969	17-07-1964	9134		Stockem > Monceau > Charleroi-Sud (01-01-1993) > Salzinnes zwaar materiaal (14-12-2003) >	31-12-2013
230.125	ABR nr 3970	14-08-1964	9135	*	Stockem > uit dienst 14-12-2003 > opnieuw in dienst als zwaar materiaal Stockem (29-01-2004) >	31-12-2013
230.126	Brugoise et Nivelles (BN) nr 3971	22-07-1963	9136	*	St-Ghislain > Schaarbeek (16-10-1963) > Merelbeke (11-03-1966) > uit dienst (14-12-2003) > opnieuw in dienst als zwaar materiaal Merelbeke (29-01-2004) > zwaar materiaal Oostende (2013) >
230.127	BN nr 3972	06-08-1963	9137	*	St-Ghislain > Schaarbeek (25-10-1963) > Merelbeke (25-02-1966) > Stockem (16-05-1974) > Monceau / Charleroi-Sud (01-06-1992) > France Swiss Rail SME Culoz France (2005) > IFB (2010) >	01-11-2002
230.128	BN nr 3973	20-08-1963	9138		> Merelbeke (2001?) > District Zuid-West, stelplaats Mons > Merelbeke > (uit dienst (14-12-2003) > opnieuw in dienst als zwaar voertuig Merelbeke ((29-01-2004) > zwaar voertuig Oostende (2013)
230.129	BN nr 3974	08-11-1964	9139	*	Ronet > Schaarbeek > Merelbeke > Antwerpen Dam (01-06-1990) > gesloopt (2000)	01-05-1996
230.130	BN nr 3975	18-09-1963	9140	*	> Infrabel Bascoup dienst baan > uit dienst 20-02-2005 > opnieuw in dienst als zwaar voertuig Bascoup (?)
230.131	BN nr 3976	25-09-1963	9141	*	Ronet > Infra Charleroi (01-11-1985) > gesloopt (2000)	01-06-1997
230.132	BN nr 3977	10-03-1963	9142	*	Ronet > Monceau Charleroi-Sud (01-10-1993) > Schaarbeek (01-01-2000) > IFB (18-08-2005) verhuurd aan Kemira Tertre (2006)	20-02-2005
230.133	BN nr 3978	16-10-1964	9143		Ronet > Kinkempois (01-05-1994)	01-05-1996
230.134	BN nr 3979	12-11-1963	9144	*	Ronet > St-Ghislain ( 07-01-1974) > Monceau / Charleroi-Sud (01-06-1992)	01-01-2002
230.135	BN nr 3980	18-11-1963	9145		Ronet > I.P.V. Charleroi (01-11-1985) > Infra Charleroi-Sud (01-06-1992)	01-06-1997
230.136	BN nr 3981	15-11-1963	9146	*	> Kinkempois (2004)	02-01-2014
230.137	BN nr 3982	09-12-1963	9147		> Salzinnes (2008)	02-01-2014
230.138	BN nr 3983	23-12-1963	9148		Schaarbeek > St-Ghislain (30-11-1966) > Kortrijk (29-09-1967) > Merelbeke (22-05-1968) > Stockem (20-05-1974)	14-12-2003
230.139	BN nr 3984	07-01-1964	9149		> Charleroi-Sud (2008)	02-01-2014
230.140	BN nr 3985	16-01-1964	9150		Schaarbeek > Kortrijk (04-06-1964) > Schaarbeek (30-08-1965) > Merelbeke (2004)	02-01-2014
230.141	BN nr 3986	27-01-1964	9151		Ronet > Kinkempois (01-10-1993) > Stoomcentrum Maldegem	14-12-2003
230.142	BN nr 3987	05-02-1964	9152		> Merelbeke > Charleroi (2018) voor inzet in Haine-Saint-Pierre.	01-01-2014
230.143	BN nr 3988	09-03-1964	9153		> Stockem (2004)	02-01-2014
230.144	BN nr 3989	09-03-1964	9154		Ronet > Monceau / Charleroi-Sud 01-10-1993) > Gleisfrei Italië (02-2006) > ANZANO (2013)	20-02-2005
230.145	BN nr 3990	07-04-1964	9155	*	Ronet > Schaarbeek (17-11-1964) > Ronet (02-02-1965) > Kinkempois (01-10-1993) > Rails & Traction verhuurd aan Manufret (02-2005) > ALZ Genk (04-2005)	14-12-2003
230.146	BN nr 3991	13-05-1964	9156	*	> Kinkempois (2008)	02-01-2014
230.147	BN nr 3992	26-05-1964	9157		Ronet > Antwerpen Dam (01-01-1994) > Antwerpen Noord > ASA Hemiksem (11-2004) > SATI	14-12-2003
230.148	BN nr 3993	11-06-1964	9158	*	> Kinkempois (2008)	02-01-2014
230.149	BN nr 3994	02-07-1964	9159	*	> Stockem (2004)	?
230.150	BN nr 3995	05-08-1964	9160		Kortrijk > Merelbeke (28-12-1969) Gleisfrei Italië (05-2005)	14-12-2003
				* Uitvoering met verlengde rangeerbrug

Locfiche reeks 90 en 91

Constructeur	Cockerill Ougrée	230.001 tot 231.010
	Bouwjaar: 1961	later 9001 tot 9010
		Later 9101 tot 9110
	Atelier Belges Réunies (ABR)	230.101 tot 230.125
	Bouwjaar: 1963 - 1964	Later 9111 tot 9135
	Brugoise et Nivelles	230.126 tot 230.150
	Bouwjaar: 1963 - 1964	Later 9136 tot 9160
As indeling	B
Motor	Cockerill 4-175 CO vier cilinder motor van 245 pk	230.001 tot 231.010
	Cockerill 6-175 CO zes cilinder motor van 280 pk	230.101 tot 230.150
	Overbrenging: Cockerill Hydraulisch

	GM- type 12V71 N - 2 tact Turbo Blower - 12 cilinder motor van 335 pk Schikking: V Boring en slag: 108 x 127 mm Overbrenging: ESCO-Power	9101 - 9160 (vanaf 1976 - 1980)

Diesel	360 liter
Smeerolie overbrenging	36 liter
Koelwater motor	170 liter
Zand	100 kg
Lengte	6625 mm
	8055 mm met verlengde rangeerbrug
Hoogte	3527 mm
Diameter wielen	920 mm
Gewicht	33 ton
Max snelheid	35 km/u
Rangeersnelheid	21 km/u
Minimumboog	25 meter

Tekeningen (H. De Bleser †)

Tekening: type 230 (eerste bouwreeks) 230.001 tot 230.10
Toegangsdeur 9101 - 9110 staat links.

Tekening: type 230.1 (tweede bouwreeks) 230.101 tot 230.150
Toegangsdeur 9111 - 9160 staat in het midden.

Tekening van de reeks 91 na inbouw van een nieuwe motor tussen 1976 en 1980.
Sommige locomotieven kregen een verlengde rangeerbrug zoals de 9148.

Op het front is de oorspronkelijke fabrieksplaat verdwenen. De Z-schildering is begin '70 aangebracht.
Een aantal machines werden uitgerust met een verlengd platform waaronder de 9148.